Historie

 

De Holland-Amerika Lijn te Olst                                        (bron: Olster Erfgoed)

Het was niet de ligging van Olst aan de Gelderse lJssel – onbereikbaar voor de oceaanstomers – maar de ligging in het Sallandse coulissen landschap, waardoor er jarenlang vakantiehuizen voor het personeel van de HAL aan de Lange Dijk te Olst hebben gestaan.

De Holland-Amerika Lijn (HAL) was vanouds een scheepvaartbedrijí dat sedert 1873 met (stoom)boten een verbinding onderhield tussen Nederland en Amerika. Bij afkorting heette de maatschappij de HAL, maar officieel: N.V Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij ‘Holland-Amerika Lijn’.

Plattegrond

Op 8 juli 1954 werd door de heer G. H. Moll van Charante van de Sociale Dienst der Holland-Amerika Lijn bij burgemeester en wethouders van de gemeente Olst het verzoek ingediend, vergunning te verlenen tot de bouw van 10 bungalows als vakantieverblijf voorpersoneel van de HAL, “op een terrein liggende aan de Nieuwe Dijk en de weg naar Deventer, deel uitmakende van het landgoed van de heer mr. J.W.M. des Tombe‘.

Olst zou één van de vakantiecentra van de Holland- Amerika Lijn worden, waarvan er eerder één in Laag- Soeren (Gelderland) en één in Luyksgestel (Noord Brabant), waren gevestigd.

Het college van burgemeester en wethouders van Olst kon op 12 juli 1954 al antwoorden, dat zij in principe bereid was de gevraagde medewerking te verlenen aan de bouw van deze bungalows als vakantieverblijf.
Tevens was het college bereid een wijziging van het uitbreidingsplan te bevorderen, alsmede – zo nodig – van de bouwverordening.

De houten vakantiehuizen werden gebouwd door Van Vliet & Van Dulst Bouwbedrijf N.V te Rotterdam en deze kostten destijds per stuk Fl. 6.612,00. Voor de (eenvoudige) inboedel werd een stelpost genomen van Fl. 1.886,25.

Daarboven op kwam nog de aanschaf van een pomp voor Fl. 300,00 zodat de totale kosten van een huisje met inventaris FI. 8.800,00 bedroegen.

Bij de verhuur van de vakantieverblijven stond voorop, dat de gezinnen van het personeel van de HAL de gelegenheid werd gegeven een deel van hun vakantie in de natuur door te brengen voor een bedrag, dat ook door de minst draagkrachtigen kon worden opgebracht. De huizen werden verhuurd voor Fl. 20,00 per week.

HAL woonkamer 1953

Voorkomen moest worden dat het gezin zou opgaan in een algemeen collectief kamp, dat dag in dag uit bijeen gedreven en vermaakt werd.
Een recreatiegebouw met consumptiegelegenheid werd bepaald ongewenst geacht. Er zou rekening worden gehouden met de wens – die bij meerderen
leefde – om de huisvrouw tijdens de vakantie zo min mogelijk te belasten!

Letterlijk staat in het plan voor de opzet: “De huisjes moeten ingericht zijn voor 6, max. 8 personen, op zodanige wijze, dat zij aan de huisvrouw de minimumarbeid kosten.”
De vakantiewoningen hadden een afmeting buitenwerks van circa 7.40 x 6.20 mtr., en een gemiddelde hoogde van circa 2.60 mtr. Zij bestonden uit een woonkamer, een keuken, twee slaapkamers, een wasgelegenheid en een toilet.
De beide deuren aan de voorgevel werden zo geconstrueerd, dat ze in geopende toestand als windscherm dienst konden doen. In de wintermaanden was het te koud om in deze vakantiehuizen te verblijven. Daarvoor werden beschermingsluiken bijgeleverd. Het beschermingsluik aan de voorzijde werd ’s zomers opgeklapt en kon daardoor als overdekking van het terras dienen.

HAL-huisje 1958 Eikelhof, Olst

Op 4 juni 1955 werd voor L. van der Wal, destijds notaris te Olst, een akte gepasseerd, waarbij met ingang van 1 januari 1955 voor de tijd van 30 jaren (dus eindigende op 31 december 1984) een terrein van ruim 4 hectare aan de Nieuwe Weg te Olst in erfpacht werd uitgegeven. Tevens kreeg de HAL het recht van opstal om op dat perceel grond 15 zomerhuisjes te bouwen.

Zoogenbrink voormalig zwembad fam Des Tombe

Uiteindelijk werden er 13 huisjes op dat perceel grond gesticht. De bewoners van de zomerhuisies kregen vrije wandeling op het landgoed “het Nijendal”, waarvoor aan hen gratis toegangskaarten werden verstrekt.

Tenslotte kregen de bewoners van de zomerhuisjes het gratis gebruik van de zwemgelegenheid, zich bevindende op dat landgoed, gedurende de tijd van 7 uur ’s ochtends tot 1 uur ’s middags. Hiervoor werden – op kosten van de HAL – een aantal badhokjes gebouwd.

Rond 1975 werden de bungalows afgebroken. Voor het zelfde bosperceel waar deze vakantiehuizen stonden werd vervolgens in de jaren negentig van de vorige eeuw een nieuwbouwplan bij de gemeente ingediend, waartegen de nodige bezwaarschriften werden ingediend, maar die niet konden verhinderen dat de bouwvergunning werd verleend.

In 2002 werd aan de Lange Dijk gestart met de bouw van 36 recreatiewoningen
op het recreatiepark “De Hoogekamp”, ditmaal voor de verkoop en voorzien van veel meer comfort.

Literatuur:
– Timmer Arends-Schreur, Jenny, Woar blif de tied? – 75 Jaar Oranjevereniging Eibelhof (Olst 2002)
– Wikipedia
– archief gemeente Olst-Wijhe bij het HCO te Zwolle (en Hette Koopmans)
– Dienst voor het kadaster en de openbare registers: Hypotheken 4 Zwolle reeks Deventer deel 101 1 nummer 13